Cây Dành Dành: Đặc Điểm, Công Dụng Và Các Bài Thuốc Trị Bệnh

5/5 - (1 bình chọn)

Cây dành dành là một loại dược liệu y học cổ truyền cực kỳ quý mà không phải ai cũng biết. Hầu như tất cả các bộ phận của loài cây này đều có thể khai thác để đưa vào chữa trị các bệnh: tiêu viêm, bí tiểu tiện, đau mắt, viêm gan, . .. Hãy cùng khám phá trong bài viết dưới đây.

CÂY DÀNH DÀNH

Trong bài viết này Y Học Cổ Truyềnsẽ giới thiệu đến các ban về cây dành dành nước. Đây là một loại dược liệu để làm các bài thuốc quý hiếm để chữa lành nhiều căn bệnh phức tạp. Các bạn muốn tìm hiểu rõ hơn về loại dược liệu này thì hãy cùng khám phá bài viết dưới đây.

Cây Dành Dành Là Cây Gì?

1. Đặc điểm sinh vật

Dành dành hay còn gọi là liễu (Gardenia jasminoides Ellis). Cây cũng có thể cao đến 1 – 2m, cành màu nâu, nhẵn, lá đơn, mọc vòng, đôi khi mọc vòng 3. Hoa tròn, màu trắng, hoặc trắng ngà, mọc đơn lẻ ở đầu cành. Quả hình chuông, dài 5 – 7cm có đài nằm ở giữa, và cạnh bên có cuống, khi chín màu vàng. Hạt dẹt hay hơi dẹp, có lớp vỏ màu vàng hay đỏ phủ bên ngoài. Là thực vật mọc hoang, có thể được trồng làm cảnh và để lấy cây làm thuốc.

2. Khu vực phân bố

Ở nước ta, cây dành dành phân bố chủ yếu ở một số tỉnh đồng bằng sông Hồng, như Hải Dương, Hưng Yên, Thái Bình, Hà Nam. … Một số vùng ở các tỉnh miền Trung, như Nghệ An, Hà Tĩnh. .. cũng có dành dành núi hay còn gọi là sơn chi tử (Gardenia stenophylla Merr) , thuộc họ Lan.

Cây Dành Dành Là Cây Gì
Cây Dành Dành Là Cây Gì?

3. Thành phần hóa học

Trong cây dành dành có những thành phần hoá học sau:

  • Trong dành dành chứa một loại glucozit màu vàng gọi là gacdenin cùng các chất như geniposid acid gardenosid, shanzhisid, gardosid, geniposidic acid gardenin, crocin-l, n-crocetin và scandosid methyl ester.
  • Trong vỏ cây có chứa một hợp chất có tác dụng kháng khuẩn.
  • Trong hạt có chứa acid gardenic và acid gardenolic B.
  • Ngoài ra, dành dành cũng có các thành phần khác như tannin, tinh dầu và chất pectin.

4. Bộ phận dùng

Toàn bộ cây bao gồm lá, thân cây, vỏ cây và hoa của cây dành dành đều sử dụng được để làm thuốc.

5. Thu hái, sơ chế và sử dụng

Thu hái các sản phẩm của dành dành quanh năm. Khi hái hoa và quả chín theo mùa vào mùa hè và mùa thu.

Sau khi hái, cách sơ chế các bộ phận của cây dành dành như sau:

  • Quả dành dành: Giữ nguyên hoặc đem đi sấy khô hoặc phơi sương;
  • Lá, thân cây và rễ cây: Rửa sạch, sau đó sấy khô để dành sử dụng dài ngày.

Tác Dụng Của Cây Dành Dành

1. Theo y học cổ truyền

Cây dành dành đã được sử dụng trong Y học cổ truyền trong nhiều thế kỷ vì nó có nhiều tác dụng có lợi cho sức khỏe. Dưới đây là một số tác dụng được ghi nhận của cây dành dành trong Y học cổ truyền:

  • Hỗ trợ tiêu hóa: Cây dành dành được sử dụng để hỗ trợ tiêu hóa và giảm đau bụng. Lá và rễ cây dành dành được sử dụng để làm thuốc dân gian chữa đầy hơi, trào ngược dạ dày và tiêu chảy.
  • Tăng cường miễn dịch: Các thành phần của cây dành dành được cho là có tác dụng tăng cường hệ miễn dịch. Nghiên cứu cũng cho thấy rằng dành dành có khả năng ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn gây bệnh và virus.
  • Giảm đau và chống viêm: Cây dành dành có tính chất kháng viêm và giảm đau, được sử dụng để giảm đau cơ bắp và đau nhức khớp.
  • Hỗ trợ chữa trị các bệnh lý khác: Cây dành dành cũng được sử dụng để hỗ trợ điều trị các bệnh lý khác như ho, suy nhược cơ thể, đau đầu và chứng mất ngủ.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng các tác dụng của dành dành trong Y học chưa được chứng minh khoa học và nên được sử dụng dưới sự giám sát của chuyên gia y tế.

Tác Dụng Của Cây Dành Dành
Tác Dụng Của Cây Dành Dành

2. Theo y học hiện đại

Hiện nay, các nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng cây dành dành có nhiều hoạt tính sinh học và các hợp chất có lợi cho sức khỏe, và được sử dụng trong Y học hiện đại với các tác dụng sau:

  • Chống oxy hóa: Cây dành dành chứa nhiều hợp chất chống oxy hóa, giúp bảo vệ cơ thể chống lại các gốc tự do gây hại.
  • Tác động đến tim mạch: Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng cây dành dành có tác dụng giảm huyết áp, giảm mức đường huyết, giảm cholesterol và triglyceride, từ đó giảm nguy cơ bệnh tim mạch.
  • Hỗ trợ tiêu hóa: Cây dành dành có tính chất chống viêm và kháng khuẩn, giúp hỗ trợ tiêu hóa và ngăn ngừa viêm đường ruột.
  • Tác động đến tế bào ung thư: Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng cây dành dành có tác dụng ngừa và hỗ trợ điều trị ung thư, từ đó ngăn ngừa sự phát triển của tế bào ung thư.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng các tác dụng của cây dành dành trong Y học hiện đại vẫn đang được nghiên cứu và chưa có đầy đủ bằng chứng khoa học để khẳng định tác dụng của cây trên con người. Do đó, việc sử dụng cây dành dành trong Y học hiện đại nên được thực hiện dưới sự giám sát của bác sĩ và chuyên gia y tế.

Cách Sử Dụng Và Liều Dùng Của Cây

Cây dành dành có thể được sử dụng dưới nhiều hình thức khác nhau, bao gồm dạng thuốc, dạng tinh dầu, hay dạng thực phẩm chức năng. Tuy nhiên, trước khi sử dụng cây dành dành nước, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia y tế để được tư vấn đúng liều dùng và cách sử dụng phù hợp với mục đích sử dụng của mình.

Cách Sử Dụng Và Liều Dùng Của Cây
Cách Sử Dụng Và Liều Dùng Của Cây

Dưới đây là một số cách sử dụng và liều dùng thông thường của cây dành dành:

  • Dạng thuốc: Dành dành nước có thể được sử dụng dưới dạng thuốc hoặc bổ sung thực phẩm, trong đó liều dùng thông thường là 6-12g. Tuy nhiên, liều dùng cụ thể có thể khác nhau tùy thuộc vào mục đích sử dụng và tình trạng sức khỏe của từng người.
  • Dạng tinh dầu: Cây dành dành nước cũng có thể được sử dụng dưới dạng tinh dầu, thường được pha loãng và sử dụng như một loại dầu xoa bóp hoặc dầu tắm. Tuy nhiên, trước khi sử dụng dầu cây dành dành nước, bạn nên kiểm tra cho chắc chắn rằng bạn không bị dị ứng với sản phẩm này.
  • Dạng thực phẩm chức năng: Dành dành cũng có thể được sử dụng dưới dạng thực phẩm chức năng, trong đó liều dùng và cách sử dụng phụ thuộc vào sản phẩm cụ thể. Bạn nên đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trên nhãn sản phẩm và tham khảo ý kiến của chuyên gia y tế nếu cần thiết.

Lưu ý: cây dành dành nước có thể gây ra một số tác dụng phụ như đau đầu, buồn nôn và tiêu chảy. Nếu bạn có bất kỳ tác dụng phụ nào sau khi sử dụng sản phẩm này, bạn nên ngừng sử dụng và tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia y tế.

Các Bài Thuốc Từ Cây Để Trị Bệnh

1. Bài thuốc chữa trị viêm gan, vàng da, vàng mắt

Nguyên liệu:

  • 30g lá dành dành nước
  • 10g rễ cốt khí củng
  • 10g đương quy
  • 10g cam thảo

Cách chế biến: Đun nấu các nguyên liệu trên với 500ml nước cho đến khi còn 200ml.

Công dụng:

  • Bài thuốc giúp giải độc gan, chống viêm gan, giảm các triệu chứng vàng da, vàng mắt.
  • Giúp tăng cường chức năng gan, giảm các triệu chứng đau nhức, khó chịu ở vùng gan.
Các Bài Thuốc Từ Cây Để Trị Bệnh
Các Bài Thuốc Từ Cây Để Trị Bệnh

2. Bài thuốc chữa trị bỏng

Nguyên liệu:

  • 50g lá dành dành nước
  • 30g lá lô hội
  • 20g cỏ ngọt

Cách chế biến: Giã nát các nguyên liệu trên và đắp lên vùng da bị bỏng.

Công dụng: Bài thuốc giúp làm dịu các vết bỏng, giảm đau, chống viêm và ngăn ngừa nhiễm trùng.

3. Điều trị bong gân, đau nhức

Nguyên liệu:

  • 30g rễ dành dành nước
  • 15g cỏ ngọt
  • 10g bạch chỉ
  • 10g đinh hương

Cách chế biến: Đun nấu các nguyên liệu trên với 500ml nước cho đến khi còn 200ml.

Công dụng: Bài thuốc giúp giảm đau, chống viêm, tăng cường lưu thông máu và giảm các triệu chứng đau nhức ở khớp và cơ bắp.
4. Bài thuốc trị chứng bệnh bí tiểu, són tiểu và bệnh sỏi đường tiết niệu

Nguyên liệu:

  • 20g lá dành dành nước
  • 10g hoàng bá
  • 10g phòng phong
  • 10g dương quy

Cách chế biến: Đun nấu các nguyên liệu trên với 500ml nước cho đến khi còn 200ml.

Công dụng: Bài thuốc giúp giảm các triệu chứng són tiểu, bí tiểu và làm tan sỏi đường tiết niệu.

5. Bài thuốc trị bệnh đau mắt đỏ

Nguyên liệu:

  • 30g lá cây dành dành nước
  • 20g bạc hà tươi
  • 10g cam thảo

Cách chế biến và sử dụng:

  • Giã nhuyễn các nguyên liệu trên và đem đun với 500ml nước, đun đến còn lại khoảng 200ml nước.
  • Lọc bỏ bã và chia thành 2-3 lần uống trong ngày.

Công dụng: Bài thuốc có tác dụng giảm đau, giảm sưng và làm dịu cơn đau mắt đỏ.

Bài Thuốc Trị Bệnh Đau Mắt Đỏ
Bài Thuốc Trị Bệnh Đau Mắt Đỏ

6. Trị đau nóng vùng dạ dày

Nguyên liệu:

  • 30g lá cây dành dành nước
  • 20g hạt sen
  • 20g hoa cúc tươi
  • 10g cam thảo

Cách chế biến và sử dụng:

  • Giã nhuyễn các nguyên liệu trên và đem đun với 500ml nước, đun đến còn lại khoảng 200ml nước.
  • Lọc bỏ bã và chia thành 2-3 lần uống trong ngày.

Công dụng: Bài thuốc có tác dụng giúp giảm đau nóng vùng dạ dày, làm dịu cơn đau dạ dày và tiêu chảy.

7. Điều trị chảy máu cam

Nguyên liệu:

  • 30g lá cây dành dành nước
  • 10g lá trà xanh tươi
  • 10g rễ cây hồng sâm
  • 10g hoa cúc tươi

Cách chế biến và sử dụng:

  • Giã nhuyễn các nguyên liệu trên và đem đun với 500ml nước, đun đến còn lại khoảng 200ml nước.
  • Lọc bỏ bã và chia thành 2-3 lần uống trong ngày.

Công dụng: Bài thuốc có tác dụng ngừa và làm giảm chảy máu cam, hỗ trợ quá trình hồi phục sức khỏe.

8. Điều trị các bệnh nhiễm trùng, sốt, khó chịu

Nguyên liệu:

  • 20g lá dành dành nước
  • 20g rễ củi đất
  • 20g hoa hòe
  • 10g lá quế
  • 1L nước

Cách chế biến:

  • Rửa sạch tất cả các nguyên liệu.
  • Cho tất cả các nguyên liệu vào nồi cùng với 1L nước.
  • Đun sôi trên lửa nhỏ trong khoảng 30 phút.
  • Lọc bỏ các thảo dược và uống nước thu được.

Công dụng: Bài thuốc này có tác dụng làm giảm sốt, giảm đau, chống viêm, giảm các triệu chứng khó chịu trong trường hợp nhiễm trùng và cảm cúm.

9. Chữa trị nôn ra máu, chảy máu cam

Nguyên liệu:

  • 30g lá dành dành nước
  • 10g quế chi
  • 5g bột cam thảo
  • 1L nước

Cách chế biến:

  • Rửa sạch tất cả các nguyên liệu.
  • Cho tất cả các nguyên liệu vào nồi cùng với 1L nước.
  • Đun sôi trên lửa nhỏ trong khoảng 30 phút.
  • Lọc bỏ các thảo dược và uống nước thu được.

Công dụng: Bài thuốc này có tác dụng làm giảm nôn ra máu và chảy máu cam do các nguyên nhân khác nhau, giúp cải thiện tình trạng sức khỏe. Tuy nhiên, nếu tình trạng nôn ra máu hoặc chảy máu cam kéo dài, cần đến bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Chữa Trị Nôn Ra Máu, Chảy Máu Cam
Chữa Trị Nôn Ra Máu, Chảy Máu Cam

Những Lưu Ý Khi Sử Dụng Loại Dược Liệu Này

cây dành dành nước có nhiều tác dụng chữa bệnh, nhưng khi sử dụng cần lưu ý những điều sau:

  1. Sử dụng đúng liều lượng: Để đảm bảo hiệu quả điều trị và tránh tác dụng phụ, cần sử dụng đúng liều lượng được khuyến cáo hoặc theo chỉ dẫn của bác sĩ hoặc chuyên gia y tế.
  2. Không sử dụng quá liều: Sử dụng quá liều có thể gây ra các tác dụng phụ nghiêm trọng như nôn mửa, đau bụng, ngứa, phát ban, tiêu chảy, sốt, và đôi khi có thể gây hại cho gan hoặc thận.
  3. Tương tác thuốc:Cây dành dành nước có thể tương tác với một số loại thuốc, do đó cần hỏi ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia y tế trước khi sử dụng.
  4. Tránh sử dụng khi mang thai hoặc cho con bú: Hiện nay, chưa có nhiều thông tin về tác dụng của cây dành dành nước đối với phụ nữ mang thai hoặc cho con bú. Do đó, nên tránh sử dụng trong trường hợp này.
  5. Tránh sử dụng dành dành nước trong thời gian dài: Sử dụng cây dành dành nước trong thời gian dài có thể gây ra hại cho gan và thận, gây ra các vấn đề về sức khỏe.
  6. Cần chú ý đến nguồn gốc và chất lượng của cây dành dành nước: Nên mua cây dành dành nước từ các nguồn tin cậy để đảm bảo rằng cây không bị ô nhiễm hoặc chứa chất độc hại.
  7. Sử dụng trong tình huống khẩn cấp:Trong trường hợp cần sử dụng cây dành dành nước để cấp cứu cho những trường hợp bị bệnh nghiêm trọng, cần phải cẩn thận và tuân thủ đúng quy trình để tránh các tác dụng phụ nghiêm trọng.

Những lưu ý trên giúp người sử dụng có thể sử dụng cây dành dành nước đúng cách và an toàn để trị bệnh.

Trên đây là toàn bộ thông tin mà chúng tôi đã giới thiệu đến các bạn về những thông tin về cây dành dành cùng với những bài thuốc trị bệnh vô cùng hiệu quả. Hy vọng qua bài viết này các bạn có thể lựa chọn nhanh chóng những bài thuốc trên và sử dụng chúng một cách đúng và các bạn phải đọc những lưu ý để tránh xảy ra những trường hợp đáng tiếc.