Dây Gắm Vị Thuốc Chữa Đau Xương Khớp

Kho tàng dược liệu dân tộc luôn rất phong phú. Từ loài rau cỏ trong sân vườn nhà, đến cây gỗ lâu năm cao lớn nơi rừng sâu núi thẳm. Từ loài thực vật ưa nắng nóng khô hanh, đến loài cây ưa mưa, ưa râm mát. Sau đây cùng y cổ truyền tìm hiểu về cây dây gắm trong bài viết dưới đây!

DÂY  GẮM

Dây gắm còn được gọi là dây mấu, vương tôn hay dây sót, là loại cây thân leo mọc hoang. Dược liệu này có tính bình, vị đắng, công năng khu phong, trừ thấp, tán hàn, tiêu viêm và sát trùng nên được sử dụng trong các bài thuốc điều trị các bệnh bệnh lý do phong thấp hoặc thống phong.

Mô Tả Dược Liệu Và Phân Bố Thực Vật

1. Mô tả

Dây gắm có tên khoa học Gnetum montanum, thuộc họ Dây gắm (Gnetaceae). Nó là loại thân leo trườn hóa gỗ, mọc cao, thân dài tới 10 – 12m. Thân cành có tiết diện tròn hoặc bầu dục, có nếp nhăn dọc. Thân cây to, phình lên ở các đốt.

Lá Gắm là loại lá đơn, mọc đối, có kích thước và hình dạng thay đổi, có thể hình thuôn dài hoặc hình bầu dục. Vật liệu phiến lá là da hoặc bán da. Lá to bản, dài 10–25 cm, rộng 4–11 cm, đầu là tù hơi có mũi nhọn. Lá dày, mặt trên nhẵn bóng.

Hoa Gắm mọc từ thân cành. Hoa đực và hoa cái khác gốc, tập hợp thành nón. Nón đực mọc thành chùy dài 8 cm ở các mấu cành, phân nhánh 2 lần. Nón cái mọc thành chùm. Mỗi nón cái gồm nhiều hoa, mọc thành vòng 20 cái. Quả hình bầu dục, bóng, mặt ngoài phủ một lớp như sáp, khi chín có màu vàng đỏ. Quả có cuống ngắn. Hạt to, kích thước dài 1,5–2 cm, đường kính 1-1,2 cm. Cây ra hoa tháng 6 – 8, có quả tháng 10 – 12.

Vỏ cho sợi có thể làm dây buộc. Hạt ăn được, có thể dùng rang lên hoặc ép lấy dầu.

2. Phân bố

Dây Gắm mọc tự nhiên trong rừng thường xanh, ở độ cao 200 – 1200 m. Phân bố ở các tỉnh: Sapa, Hà Giang, Vĩnh Phúc (Tam Đảo), Hà Nội (Ba Vì), Quảng Trị, Đà Nẵng, Lâm Đồng, Tây Ninh, Long An, Bến Tre, An Giang, Kiên Giang (Đảo Phú Quốc)…

Đặc điểm của cây gắm

Cây gắm còn được gọi là dây mấu, vương tôn hay dây sót, có tên khoa học Gnetum montanum – thuộc họ Dây gắm (Gnetaceae). Đây là loại thực vật thân leo, mọc hoang và có những đặc điểm như sau:

Thân cây dài từ 10 – 12m, sống nhờ trên các cây lớn khác. Trên thân có nhiều mấu, kích thước tương đối lớn và thường phình lên ở các đốt;

Lá cây hình trái xoan hoặc thuôn dài, mọc đối xứng nhau, mép lá nguyên và mặt trên lá nhẵn bóng;

Hoa cây mọc thành từng nón ở kẽ lá, trong đó hoa đực và hoa cái nằm khác gốc. Thời điểm ra hoa vào khoảng tháng 6 đến tháng 8, kết quả vào tháng 10 – 12. Quả cây có cuống ngắn, khi chín có màu vàng và bên trong có chứa hạt to;

Các công dụng của cây gắm đối với sức khỏe con người chủ yếu từ thân và rễ cây. Vì vậy, trong Y Học Cổ Truyền, thân và rễ cây gắm được sử dụng làm thuốc. Bên cạnh đó, hạt cây có thể sử dụng để ăn hoặc bào chế thành thuốc xoa bóp trong các triệu chứng đau nhức.

Tác Dụng Của Cây Gắm

Cây gắm có tác dụng gì? Theo Y Học Cổ Truyền, cây gắm có tính bình, vị đắng và có nhiều công dụng đối với sức khỏe con người như sau:

1. Tác dụng của dây gắm theo Y Học Cổ Truyền:

• Công năng: Dây gắm có công dụng sát trùng, trừ thấp, giải độc, tiêu viêm, thư cân, hoạt huyết và khu phong;
• Chủ trị: Dược liệu này chủ trị trong điều trị sốt rét, ngộ độc, đau nhức xương khớp, bị sơn ăn và chứng thống phong (bệnh gout). Cành cây chủ trị để chỉ thống (giảm đau), trị bong gân, liền gân xương, đòn ngã tổn thương, gãy xương. Rễ cây được dùng trong điều trị chứng hạc tất phong (sưng đau đầu gối);
• Tại Ấn Độ, thân và rễ cây gấm được sử dụng để hạ thân nhiệt, hạt cây được sử dụng để chữa đau nhức do tế thấp.

2. Tác dụng của dây gắm theo Y Học Hiện Đại:

• Nghiên cứu thực hiện trên tim cô lập của chuột cho thấy hoạt chất dl-demethyl coclaurin hydrochlorit từ dược liệu dây gắm có tác dụng tăng cường, làm mạnh tim;
• Dịch chiết từ dược liệu dây gắm sau khi tiêm vào chuột thực nghiệm cho thấy tác dụng chống co thắt phế quản ở liều 0.1mg/kg thể trọng;
• Nước sắc từ dược liệu cho tác dụng ức chế liên cầu khuẩn nhóm A (Strepcococci), liên cầu tan máu (Haemophilus haemolyticus), tụ cầu vàng (Staphylococcus aureus), vi khuẩn gây viêm phổi Catarrhl, trực khuẩn lỵ (Shigella flexneri), trực khuẩn thương hàn (Salmonella typhosa);
• Kết quả các nghiên cứu cho thấy nước sắc từ cây gắm có công dụng bình suyễn và giảm ho nhẹ.
• Dược liệu dây gắm được sử dụng trong điều trị bệnh ở dạng thuốc sắc, ngâm rượu hoặc đắp ngoài với liều lượng khoảng từ 15 – 30g/ngày.

Bộ Phận Dùng, Thu Hái, Chế Biến, Bảo Quản

Người ta sử dụng rễ và dây để làm thuốc. Có thể thu hái quanh năm ở những cây đã trưởng thành. Tuy nhiên nên hái vào những ngày trời khô ráo để dược liệu thu về không bị ẩm ướt, tiện cho việc phơi phóng thuốc.

Rễ và dây hái về đem giũ sạch đất cát, rửa sạch rồi phiến miếng nhỏ, phơi hay sấy khô để sử dụng. Dược liệu nên được bảo quản nơi sạch sẽ, khô ráo, thoáng mát. Tránh những chỗ ẩm thấp. Nên thường xuyên kiểm tra để kịp thời phát hiện tình hình mối mọt, ẩm mốc làm ảnh hưởng đến chất lượng thuốc.

Thành Phần Hóa Học

Qua nghiên cứu cho thấy trong dây Gắm có sự hiện diện của tinh dầu, chất béo, Triterpenoid, Anthraquinon, Antraglycosid, Alkaloid, Flavonoid, Tannin, Saponin, chất khử và acid hữu cơ.

Hàm lượng Alkaloid, Flavonoid, Saponin toàn phần trung bình trong dây Gắm lần lượt là 3,29%, 1,94%, 2,13%

Tác Dụng Dược Lý Của Dược Liệu

Các cao chiết từ dây Gắm có hoạt tính kháng khuẩn đối với E.coli, Pseudomonas aeruginosa, Staphylococus aureus, Salmonella typhimurium. Trong đó cao ethyl acetat thể hiện hoạt tính kháng khuẩn tốt nhất.

Các cao chiết đều thể hiện hoạt tính chống oxy hóa theo cơ chế đánh bắt gốc tự do DPPH, hoạt tính ức chế α-Amylase và α-glucosidase. Điều này góp phần cho việc phòng ngừa và hỗ trợ điều trị nhiễm khuẩn, đái tháo đường và các bệnh liên quan đến gốc tự do.

Một Số Bài Thuốc Từ Dây Gắm

1. Bài thuốc trị vàng da, ăn kém, chóng mặt sau sinh

Rễ gắm 25g, Ích mẫu 20g, Hương phụ 10g, Ngải cứu 8g, Nhân trần 12g, Nghệ đen 15g. Tất cả sắc nước uống. Ngày uống 2 lần, trong 10 ngày liên tiếp.

2. Bài thuốc điều trị đau nhức xương khớp do bệnh lý phong thấp

Chế biến bài thuốc như sau: Sử dụng 400g mỗi vị thuốc gồm hy thiêm, ngũ gia bì, rễ gắm, thạch lựu, ngưu tất và cốt toái bổ, 250g lá ké, 250g quán chúng, 500g tỳ giải và 800g cẩu tích. Hỗn hợp các vị thuốc được đem sấy khô, tán thành bột sau đó bào chế thành viên thuốc. Dùng viên thuốc uống với nước gừng/rượu hoặc dùng ngâm rượu.

3. Bài thuốc trị lở sơn

Sử dụng 20g rễ gắm đem sắc với 300ml nước đến khi còn lại 150ml dung dịch thì dừng lại, nước thuốc sắc được chia làm 2 lần uống trong ngày.

4. Bài thuốc hỗ trợ điều trị đau nhức gân xương

Chế biến bài thuốc như sau: Sử dụng 80g mỗi vị thuốc gồm rễ rung rúc, ngũ gia bì, rễ dây gắm và vỏ cây hoa giẻ; 40g mỗi vị thuốc gồm rễ xích đồng, rễ cỏ xước, tầm gửi dâu, rễ ô dược, rễ bạch đồng nữ, rễ bưởi bung và rễ bước bạc, 20g mỗi vị thuốc gồm rễ chỉ thiên và cỏ roi ngựa.

Hỗn hợp dược liệu đem thái nhỏ, phơi khô và ngâm trong 1 lít rượu trắng. Thời gian ngâm là 15 ngày, rượu thuốc sau khi ngâm đủ thời gian đem dùng mỗi ngày 1 chén nhỏ trước khi đi ngủ vào buổi tối.

5. Bài thuốc hỗ trợ điều trị thống phong

Dùng 10g dây gắm khô đem hãm với 150ml nước sôi, uống như trà mỗi ngày.

6. Bài thuốc trị sốt rét

Dùng 4g mỗi vị thuốc gồm dây cóc, ô mai và binh lang (hạt cau), 10g mỗi vị thuốc gồm thảo quả, lá mãng cầu tươi, dây gắm và hà thủ ô, 8g cây chó đẻ. Hỗn hợp dược liệu đem sắc với 600ml nước đến khi còn lại khoảng 200ml nước thì dừng, nước thuốc sau khi sắc chia thành 2 lần uống trong ngày. Để đạt hiệu quả cao, người bệnh nên uống trước khi lên cơn sốt rét khoảng 2 giờ, trong trường hợp tình trạng bệnh không thuyên giảm nên sử dụng thêm 10g sài hồ.

7. Bài thuốc điều hòa kinh nguyệt

Dùng 10g bạch đồng nữ, 6g nghệ đen, 8g rễ dây gắm, 10g lá đuôi lươn, 12g nhân trần và 12g ích mẫu. Hỗn hợp dược liệu đem sắc với nước và dùng mỗi ngày 1 thang.

8. Bài thuốc trị rắn cắn

Sử dụng một ít lá dây gắm tươi, nhai lá gắm nuốt lấy nước và dùng bã đắp lên vết rắn cắn. Sau khi được sơ cứu cần đưa người bệnh đến ngay cơ sở y tế để được xử lý kịp thời.

Mua Dây Gắm Ở Đâu Là Chất Lượng

Nếu bạn muốn tìm hiểu thêm hoặc mua loại cây này thì hãy liên hệ theo địa chỉ dưới đây:

Thông tin liên hệ:

• Họ và tên: Lê Hồng Quang
• Địa chỉ: 78/15 Phùng Hưng – Nha Trang – Khánh Hòa
• Sđt: 0973561397
• Website: ycotruyen.vn
• Email: [email protected]

Kết luận

Như vậy dây gắm là cây thuốc có nhiều công dụng đối với sức khỏe và được sử dụng trong nhiều bài thuốc chữa bệnh. Tuy nhiên cũng tương tự như những loại thuốc khác, dây gắm có thể gây ra những tác dụng phụ đối với sức khỏe.